شاخص‌ترین ویژگی پیامبر اسلام (ص) به عنوان خاتم الانبیا

در روز‌های آغازین ماه ربیع الاول هستیم؛ ماهی که در آن پیامبر اکرم (ص) دیده به جهان گشود. مناسبت‌های این ماه بسیار جای تعمق و تفکر دارند و هرکدام دارای قدر و شأن عظیمی هستند. هرچه در عظمت و ابعاد وجودی پیامبر اسلام (ص) بگوییم، باز هم کم می‌آوریم.

یکی از پرسش‌هایی که درباره ایشان مطرح می‌شود، این است که چرا پیامبر اسلام (ص) را آخرین پیامبر و خاتم الانبیا می‌دانند و ایشان چه جایگاهی نزد امت خود دارد؟ جایگاه پیامبر اکرم (ص) آیینه بودن برای صفات خداست. ما برای خدای عالم در دعای جوشن کبیر می‌گوییم: «یا من سبقت رحمته غضبه». یعنی‌ای کسی که سبقت می‌گیرد رحمتت بر غضبت. این امر به ما نشان می‌دهد که رحمت اصل است و مفهوم غضب عارضی و فرع است.

رحمت خداوند را پیامبر عالم (ص) به ما نشان می‌دهد. در زمان فتح مکه با صدای بلند می‌گفتند: «الیوم یوم الملحمة» پیامبر (ص) فرمود سپاهیان چه‌ می‌گویند؟ گفتند می‌گویند امروز روز انتقام ماست، ما می‌خواهیم برویم و درهم بشکنیم. ایشان فرمود نه، شعار من این نیست، بلکه «الیوم یوم المرحمة» است. رفتار پیامبر (ص) طوری است که مردم عشق و شوق خداوند را درباره خودشان احساس کنند.

در حدیث قدسی آمده است: «لو علم المدبرون عنی کیف اشتیاقی بهم و انتظاری إلی توبتهم لماتوا شوقا الی و لقطعت أوصالهم عن مودتی»؛ «اگر بندگان من که به من پشت کرده اند، می‌دانستند چقدر انتظار آن‌ها را‌ می‌کشم و مشتاق بازگشتشان هستم، هر آن از شدت شوق می‌مردند و 
بند بند بدنشان از هم جدا می‌شد» (اسرار الصلوة، ص ۱۹).

پیامبر (ص) آیینه این میزان عشق و محبت پروردگار روی زمین است. خدای متعال صفات غضب هم دارد، اما غضب و رحمت خداوند به جایگاهی بستگی دارد که ما در آن قرار گرفته ایم و در دعای افتتاح می‌گوید: «اللهم انی افتتح الثناء بحمدک و انت مسدد للصواب بمنک و ایقنت انک انت ارحم الراحمین فی موضع العفو و الرحمة»؛ «خدایا، من با سپاس تو ستایش را آغاز‌ می‌کنم و تویی که با کرمت به سوی درستی توجه دهی، و یقین دارم که تو در جای عفو و رحمت مهربان‌ترین مهربانانی.» این بستگی دارد که من خودم را در چه جایگاهی قرار بدهم.

ما درباره عذاب خدای متعال چگونه فکر می‌کنیم؟ اینکه وقتی کسی را از موهبتی محروم می‌کنیم، آیا خدا هم همین گونه است؟ خیر، خدای متعال خشم و حرص ندارد که برای منفعت یا کینه شخصی اش کاری کند.

بلاتشبیه، همه آنچه از عذاب الهی می‌شنویم هم از رحمت الهی نشئت می‌گیرد. برای تقریب ذهنی می‌گویم؛ وقتی کودکی دچار پلیدی و آلودگی می‌شود، کثیف یا خاکی می‌شود، شما آن آلودگی‌ها را از او دور می‌کنید. حتی وقتی دچار عذابی می‌شویم، همه اش نشانه رحمت خداست و بدی‌ها از ما دور می‌شوند.

جمله‌ای که پیامبر (ص) به ما می‌گوید، این است که هر کاری می‌کنید، مأیوس نشوید. زیرا خداوند گفته است بزرگ‌ترین گناه یأس است. برجسته‌ترین ویژگی شخصیتی پیامبر (ص)، رحمةللعالمین بودن ایشان است. از رحمت خدا نیز هیچ گاه نمی‌توان ناامید شد.